The Picture Must Be Painted – Hubert Bujak’s Expressions and Expressionisms
Mar 21, 2025 

During a journey in the mountains or in the forest, there is sometimes a moment when the guide leads in such a way that you have the impression that he is weaving, putting on a good face at a bad game, losing confidence in the distance of the destination, somehow getting lost and blurring along the journey. For a moment it seems that the awaited place is still dangerously far away, that the destination is receding, when he confidently and calmly leads to the edge of the valley, forest or peak and opens up to the companion of the journey the expected view of its end. A view that makes the questions or fears that were multiplying in the head until recently give way to amazement, delight and the feeling that he knew from the beginning where he was going.

A similar feeling accompanies me during conversations with Hubert Bujak about his paintings. In them, it leads to a simple, usually positive conclusion, but not by an obvious path. Certain that he knows what he is doing, I sometimes try to deliberately lead him astray, to introduce an element of surprise and complicate the common pursuit of final decipherment, establishing coordinates, determining the azimuth. At least a little to pull him to his side, his path. He never trivializes it, but he is always the one leading, as if intuitively sensing the goal. As if neither this temptation nor this route were alien to him. And especially this (freedom). Creative freedom, subordinating subject matter to expression, not only define his style aesthetically, but also underlie his concept of the essence of creation. In the artist statement posted on his website, we read: "A painting must be a surprise to me and its deep meaning must come from a sphere that is not entirely rational" (hubertbujak.com). As an important guideline, he also emphasizes the universality, which makes his art, in the plane of both creation and reception, based more on the references within which the work is situated, than on the specific time and place of its creation. "I use motifs, forms and objects in my work that I know well and that are part of my own biography and based on these inspirations I build meanings that go far beyond my experience and understanding," he explains. But Hubert Bujak's painting is not only about emotions. Following the end of his exploration on canvas also brings intellectual pleasure. He is able to leave the viewer with the satisfaction of the adequacy of the final choice, and at the same time reveal the trace of artistic exploration, that surprise, giving the field of unfettered expression. As if the path to fulfillment had to be winding, the choices - difficult, and the dilemmas - marked somewhere between the lines, layers, shapes, brushstrokes. And after all, an artist creates as long as he searches. And he is only infallible when he believes that he can be wrong.

"I know that the painting says something, but I don't know what it is about, I know that it has to be painted," he states. He paints not only illustrations, but also visions, not only landscapes, but also stories, not only characters, but also personalities. His painting is very confrontational, binding. It is difficult to "unsee" the image that the author has introduced us to. Just as his characters, objects, trees are firmly embedded in frames or compositions, they are equally strongly embedded in our imagination. They reformulate the thinking about today's painting, which is often surreal, soft, pastel, leaving us at the junction of not only two worlds, but also two cognitive modes - he invites us to this imaginary, utopian, non-existent, making us balance on the edge of the real world. Also aesthetically and emotionally. It is different in the work of Hubert Bujak – although also remaining on the border of the reality of representations, it does not exist in isolation from reality, on the contrary, it stands in it firmly, almost physically, tangibly, like the large and massively “hewn” bare feet of the characters (always male), carrying their hard, compact, geometrical silhouettes. Decisive contours and bold compositions emphasizing them – vertical or horizontal – place us in the world we know, feel, traverse. The author gives us what is familiar and encountered every day – trees, roads, city and natural landscapes, situations with everyday objects, a sheaf of hay, a vessel, a vehicle… We will see a bucket more often than a bottle in his work, a flame more often than a flower, most often – a tree. The uniqueness and excellence of his painting lies not in the extraordinary nature of objects, but in their surprising selection. He places the combination of well-known things, places, situations in new, surprising circumstances. In this way, he gives new life not only to objects or characters, but also to inconspicuous stories, which can be told, expressed anew, differently, once again. A man drinking a river from a bottle, going beyond the horizon, sleeping in a bed under electricity pylons - all this can be as positive, idyllic, as well as sinister, like shoes disturbingly left on edge of the bridge. A plane crash, an ecological disaster or a human tragedy seem to happen in order to show the grim perspective of … a forest, trees doomed to destruction. Trees, as the artist’s favorite motifs, become more than objects, they are subject to anthropomorphization, and even parable. Hubert Bujak tells about what is happening to the world, through what is happening to trees, to trees. They have not been absent from any of his recent paintings.

In the previous calendar year, a busy and fruitful one, the author presented himself at four shows. He began it with the exhibition Look Straight into the Eyes (January 2024), realized in a duet with Anka Bujak at the Art Gallery in Legnica. There we saw, among others, the installation Scrolling, created from over forty small images with “random” content, like the so-called reels that fall into social media. A stream of thoughts with motifs characteristic of the author: everyday objects in unusual circumstances (a gutter, a barrel, lightning, a tank), unconventional scenarios for life situations (an anvil falling on a house, legs peeking out of the clouds, a man devouring a road) and unconventional staffage of the banal (a man a tree trunk, a head a hand). These small frames of everyday life, which make the viewer feel disoriented and thrown into a world without rules (even physical rules), allow us to once again situate Hubert Bujak's work between personal expression and the expressionist manner of the "Wrocław school". As the artist recalls, he has been invariably inspired, since his teenage years, by the work of local representatives of the trend from the turn of the century - Zdzisław Nitka and Krzysztof Skarbek. In the background, as an inspiration, a third figure also appears - this is Waldemar Cwenarski, whose painting, despite often difficult subject matter, was distinguished by freshness, inventiveness, and even a certain lightness.

At the next exhibition, Fragmenty, presented at the Konin Water Tower (February 2024), the author went further - to experiment with the format of the works. The paintings that made up the exhibition were distinguished by being broken up into several frames, so that they created unusual shapes, dimensions, but also surprising associations. "The irregular format of the paintings makes me perceive them as fragments of a larger whole, like found, random pieces of a 'puzzle'. I wanted the paintings to be read as fragments, snapshots of a reality parallel to the one we know," he commented in the text accompanying the exhibition (ckis.konin.pl/hubert-bujak-fragmeny). Scraps of everyday life – again assembled into a large-format installation on the gallery walls – became the subject of another exhibition, this time in the Italian city of Latina, at the Spazio COMEL gallery (June 2024). They brought the artist a win in the form of a solo exhibition Fotogrammi. Nel fusso della memoria (Photograms. In the Flow of Memory). Resembling paintings, car registration plates or drawings on torn pieces of cardboard, the aluminum boards (reliefs) showed on a small scale this time Hubert Bujak's talent for creating simple messages, but with great potential, both artistic and prophetic. The project was supported by the Ministry of Culture and National Heritage, as well as the Adam Mickiewicz Institute.

The exhibition Światło Zachodni, which he presented at the turn of 2024 and 2025 in the Bulvary in Wrocław, containing works created as part of the artistic scholarship of the Mayor of Wrocław, was his fourth presentation in a busy year. It was another expressionist coming out of the painter, to which the title of the exhibition referred in a way – referring to the tempting city, the capital of western Poland, which appeared to the young artist as the cradle of western creative freedom, freshness and cosmopolitan artistic ferment. Under the influence of the aforementioned Wrocław artists, he developed his own style, based on expressionist influences, the subsequent pillars of which are "personal" primitivism and tribalism (especially in his earlier works), as well as - obvious in his artistic provenance - sculptural representations of paintings. He gave them strong expression during the exhibition in the popular and art-loving space of the revitalized Nadodrze. In a way, he also referred creatively to this path, showing himself as an infant or as a child in rural realities, in both images immersed more in the world of nature than in the human world. It is characteristic of the artist that the man who appears in his works functions naturally as a symbiotic element of nature and is sometimes a contrasting motif – disturbing the eternal rules of the “green” universe, introducing the (dis)order of civilization into the eternal order of wild nature.

Text: Justyna Teodorczyk

Obraz trzeba namalować – ekspresje i ekspresjonizmy Huberta Bujaka Mar 21, 2025

 Podczas podróży w górach czy w lesie zdarza się czasem taki moment, gdy przewodnik prowadzi tak, że ma się wrażenie, że kluczy, robiąc dobrą minę do złej gry, traci pewność co do odległości celu, niejako gubi i rozmywa się w tej podróży. Przez chwilę wydaje się, że do wyczekiwanego miejsca jest jeszcze niebezpiecznie daleko, że cel się oddala, kiedy on pewnie i spokojnie doprowadza na skraj doliny, lasu czy na szczyt i otwiera przed towarzyszem drogi oczekiwany widok jej kresu. Widok, który sprawia, że jeszcze niedawno mnożące się w głowie pytania czy obawy ustępują zadziwieniu, zachwytowi oraz poczuciu, że od początku wiedział, dokąd podąża. Podobne odczucie towarzyszy mi podczas rozmów z Hubertem Bujakiem o jego obrazach. Prowadzi w nich do prostej, zwykle pozytywnej konkluzji, ale nieoczywistą drogą. Mając pewność, że wie, co robi, staram się czasem celowo sprowadzić go na manowce, aby wprowadzić element zaskoczenia i skomplikować wspólne dążenie do ostatecznego rozszyfrowania, ustalenia współrzędnych, określenia azymutu. Choć trochę przeciągnąć na swoją stronę, swoją ścieżkę. Nigdy tego nie bagatelizuje, ale zawsze to on prowadzi, jakby przeczuwając cel intuicyjnie. Jakby nie była mu obca ani ta pokusa, ani ta trasa. A szczególnie ta (do)wolność. Twórcze nieskrępowanie, podporządkowanie tematyki wyrazowi, nie tylko określają jego styl estetycznie, ale także stoją u podstaw jego pojęcia istoty kreacji. W zamieszczonym na swojej stronie internetowej artist statement czytamy: „Obraz musi być dla mnie zaskoczeniem i jego głęboki sens musi pochodzić ze sfery, która nie jest całkowicie rozumowa” (hubertbujak.com). Jako ważną wytyczną podkreśla również uniwersalność, która sprawia, że jego sztuka w płaszczyźnie i tworzenia, i odbioru jest oparta bardziej na odniesieniach, w obrębie których (u)sytuowane jest dzieło, niż na konkretnym czasie i miejscu jego powstania. „Wykorzystuję w swojej twórczości motywy, formy i obiekty, które dobrze znam i które stanowią część mojej własnej biografii i na podstawie tych inspiracji buduję znaczenia, które wykraczają daleko poza moje doświadczenie i rozumienie” – wyjaśnia. Ale malarstwo Huberta Bujaka to nie tylko emocje. Śledzenie finału jego eksploracji na płótnie przynosi również przyjemność intelektualną. Potrafi pozostawić widza z satysfakcją adekwatności ostatecznego wyboru, a jednocześnie ujawnić ślad artystycznych poszukiwań, tego zaskoczenia, oddania pola nieskrępowanej ekspresji właśnie. Jakby droga do spełnienia musiała być kręta, wybory – niełatwe, a rozterki – zaznaczone gdzieś między liniami, warstwami, kształtami, pociągnięciami pędzla. A przecież artysta tworzy, dopóki szuka. I tylko wtedy bywa nieomylny, kiedy wierzy, że może się mylić. „Wiem, że obraz o czymś mówi, ale nie wiem, o czym, ja wiem, że trzeba go namalować” – stwierdza. Maluje nie tylko ilustracje, lecz również wizje, nie tylko pejzaże, ale i opowieści, nie tylko postacie, lecz również osobowości. Jego malarstwo jest bardzo konfrontacyjne, zobowiązujące. Trudno „odzobaczyć” obraz, z którym autor nas zapoznał. Tak jak jego postaci, przedmioty, drzewa twardo osadzają się w ramach czy kompozycjach, równie mocno zapadają w naszą wyobraźnię. Przeformułowują myślenie o dzisiejszym malarstwie, które często jest surrealistyczne, miękkie, pastelowe, zostawiające nas na styku nie tylko dwóch światów, ale także dwóch trybów poznawczych – zaprasza do tego wyimaginowanego, utopijnego, nieistniejącego, sprawiając, że balansujemy na krawędzi świata rzeczywistego. Także estetycznie i emocjonalnie. Inaczej jest w twórczości Huberta Bujaka – choć również pozostająca na pograniczu realności przedstawień, nie egzystuje w oderwaniu od rzeczywistości, wręcz przeciwnie, stoi w nim mocno, niemal fizycznie, namacalnie, niczym duże i masywnie „ciosane” bose stopy bohaterów (zawsze męskich), niosące ich twarde, zbite, geometryzujące sylwetki. Stanowcze kontury i podkreślające je odważne kompozycje – wertykalne czy horyzontalne – osadzają nas w świecie, jaki znamy, czujemy, przemierzamy. Autor daje nam to, co oswojone i spotykane co dzień – drzewa, drogi, pejzaże miejskie i naturalne, sytuacje z przedmiotami codziennego użytku, snop siana, naczynie, pojazd… Częściej zobaczymy u niego wiadro niż butelkę, częściej płomień niż kwiat, najczęściej – drzewo. Unikalność i wybitność jego malarstwa polega nie na niezwykłości przedmiotów, ale na zaskakującym ich doborze. Zestawienie dobrze znanych rzeczy, miejsc, sytuacji wpisuje w nowe, zaskakujące okoliczności. Daje w ten sposób nowe życie nie tylko obiektom czy postaciom, ale także niepozornym historiom, które mogą dzięki temu być opowiedziane, wysłowione na nowo, inaczej, raz jeszcze. Człowiek wypijający rzekę z butelki, wykraczający poza horyzont, śpiący w łóżku pod słupami napięcia – wszystko to może być tak pozytywne, sielankowe, jak i złowieszcze niczym buty niepokojąco pozostawione na krawędzi mostu. Katastrofa samolotu, katastrofa ekologiczna albo dramat ludzki zdają się wydarzać po to, by pokazać ponurą perspektywę …lasu, drzew skazanych na zniszczenie. Drzewa, jako ulubione motywy twórcy, stają czymś więcej niż przedmiotami, podlegają antropomorfizacji, a nawet paraboli. Hubert Bujak opowiada o tym, co dzieje się ze światem, za pomocą tego, co dzieje się z drzewami, drzewom. Nie zabrakło ich na żadnej z malarskich odsłon w ostatnim czasie. W poprzednim roku kalendarzowym, pracowitym i owocnym, autor zaprezentował się na czterech pokazach. Rozpoczął go wystawą Patrz prosto w oczy (styczeń 2024 roku), zrealizowaną w duecie z Anką Bujak w Galerii Sztuki w Legnicy. Zobaczyliśmy tam między innymi instalację Scrolling, powstałą z ponad czterdziestu małych obrazków z „przypadkowymi” treściami, niczym wpadające w mediach społecznościowych tak zwane rolki. Strumień myśli z charakterystycznymi dla autora motywami: codzienne przedmioty w niecodziennych okolicznościach (rynna, beczka, piorun, czołg), nieżyciowe scenariusze na życiowe sytuacje (kowadło spadające na dom, nogi wyzierające z chmur, człowiek pożerający drogę) i niebanalne sztafaże banalnego (mężczyzna pień, głowa ręka). Te małe kadry codzienności, która sprawia, że widz czuje się zdezorientowany i wrzucony w świat bez reguł (choćby prawideł fizycznych), pozwalają z kolei po raz kolejny sytuować twórczość Huberta Bujaka między osobistą ekspresją a ekspresjonistyczną manierą „szkoły wrocławskiej”. Jak bowiem wspomina artysta, niezmiennie, już zresztą od nastoletnich lat, inspiruje się twórczością tutejszych przedstawicieli nurtu z przełomu wieków – Zdzisława Nitki i Krzysztofa Skarbka. W tle, jako inspiracja, pojawia się również trzecia postać – jest to Waldemar Cwenarski, którego malarstwo mimo niejednokrotnie ciężkiej tematyki wyróżniały świeżość, pomysłowość, a nawet pewna lekkość. Na kolejnej wystawie, Fragmenty, prezentowanej w konińskiej Wieży Ciśnień (luty 2024 roku) autor posunął się dalej – do eksperymentu z formatem prac. Obrazy, które składały się na ekspozycję, wyróżniały się rozbiciem na kilka blejtramów, tak by tworzyły nietypowe kształty, gabaryty, ale i zaskakujące skojarzenia. „Nieregularny format obrazów powoduje, że odbieram je jako wycinki z większej całości, jak znalezione, przypadkowe kawałki »układanki«. Chciałem, żeby obrazy były odczytywane jako fragmenty, migawki rzeczywistości paralelnej do tej, którą znamy” – komentował w tekście towarzyszącym ekspozycji (ckis.konin.pl/hubert-bujak-fragmeny). Skrawki codzienności – ponownie zestawione w wielkoformatową instalację na ścianach galerii – stały się materią kolejnej wystawy, tym razem we włoskim mieście Latina, w galerii Spazio COMEL (czerwiec 2024 roku). Przyniosły artyście wygraną w postaci wystawy indywidualnej Fotogrammi. Nel fusso della memoria (Photograms. In the Flow of Memory). Przypominające malarstwo, rejestracje samochodów czy rysunki na podartych fragmentach tektury aluminiowe tablice (reliefy) pokazały tym razem w niedużej skali talent Huberta Bujaka do tworzenia prostych przesłań, ale o dużym potencjale, zarówno plastycznym, jak i profetycznym. Projekt wsparły Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a także Instytut Adama Mickiewicza. Wystawa Światło zachodu, którą prezentował na przełomie 2024 i 2025 roku we wrocławskich Bulvarach, zawierająca prace stworzone w ramach stypendium artystycznego Prezydenta Miasta Wrocławia, była jego czwartą prezentacją w pracowitym roku. Był to kolejny ekspresjonistyczny coming out malarza, do którego nawiązywał poniekąd tytuł ekspozycji – nawiązujący do kuszącego miasta, stolicy zachodniej Polski , który jawił się młodemu twórcy jako kolebka zachodniej wolności twórczej, świeżości i kosmopolitycznego fermentu artystycznego. Pod wpływem wspomnianych wrocławskich twórców rozwinął własny, oparty na ekspresjonistycznych wpływach styl, którego kolejnymi filarami są „osobisty” prymitywizm i trybalizm (szczególnie we wcześniejszej twórczości), a także – oczywista w jego artystycznej proweniencji – rzeźbiarskość przedstawień malarskich. Dał im mocny wyraz podczas wystawy w popularnej i lubiącej sztukę przestrzeni zrewitalizowanego Nadodrza. W pewien sposób odniósł się również twórczo do tej drogi, pokazując siebie jako niemowlę czy jako dziecko w wiejskich realiach, w obu wizerunkach zanurzone bardziej w świecie natury niż ludzkim. To zresztą dla artysty charakterystyczne, że człowiek, który pojawia się w jego pracach, funkcjonuje naturalnie jako symbiotyczny element przyrody i bywa motywem kontrastującym – zaburzającym odwieczne prawidła „zielonego” uniwersum, wprowadzającym (nie)porządek cywilizacji do odwiecznego porządku dzikiej natury.


​Tekst: Justyna Teodorczyk