aRTICLES/ARTYKUŁY

Kama Wróbel Nature and Man – a broad topic which has been inspiring artists for centuries. Nowadays it also engages many authors, who try to face it when adjusting to the new reality and diversity of the media. This motif also preoccupies Hubert Bujak - an artist from Wrocław, who tries in his works to raise issues related to nature, archaic beliefs, symbols rooted in consciousness, and metaphysical themes.
Huber Bujak graduated from the Academy of Fine Arts in Wrocław and nowadays he is engaged with painting and sculpture. It is worth mentioning that in his work he puts special emphasis to the act of creation, which to a large extent - more than a problem or inspiration - conditions and influences the final form of the work. Therefore, the objects he creates cannot be clearly classified, which yet does not mean that they do not have a uniform conceptual tissue. On the contrary - the issues raised in them refer to related areas. And those have a specific, ritual aura.
In his work Hubert Bujak uses a set of forms which relate to the world of plants and metaphysical symbolism, sometimes also vanitas, so it should be considered at many levels - not only visual or based on impressions but also symbolic. So, referring to the broad variety of meanings, beliefs and customs of primitive people, the artist tries to provide us with knowledge of the most basic issues, which affect the man regardless of the century or era. This includes coexistence with nature, the process of change, vegetation of plants and human existence, and finally the impassive cycle of life and passing time. That is why we should not be surprised by the motif of a scull or the image of a primitive man, who to the artist is - in his own words - the embodiment of a shadow - the side of human personality which is hidden from him.
It should be stressed that Hubert Bujak’s sculptures are untypical - some of them are created in a abstract language, others have figurative meaning, touch upon conceptual practices. All this makes it impossible to define the artist’s style - and this means that he develops continuously and conducts a thorough formal experiment. Because, as he says: The sole moment of creation, which gives a sense of complete freedom, is what is most important in art. That is why in his works we will not find fixed rules or defined forms, which would predefine and describe the creative activity of the artist. Each work is an individual creation, only indirectly connected with the issues raised by its author.
Hubert Bujak’s creative activity is primarily connected with sculpture. Yet it should be remembered that the artist is also a painter. And this, in stylistic terms, refers to the aesthetics of the 1980s by the avant-garde, at that time, Wrocław school. This of course includes the activity of artists connected with the New Expression trend, who used a set of formal and stylistic means characteristic of neo-expressionists. Therefore, Hubert Bujak’s painting is characterised by an enormous emotional load as well as rich content hidden in symbols. This style is quite intriguing because the artist, by departing from the typical painting conventions - using a thick contour, strong deformation and abstract colouring - is close to drawing aesthetics. Moreover, the untypical, narrow composition makes the painted objects seem not to fit in the painting space and provoke with their scale. This is of course intentional and aims to emphasise the issues shown in the paintings. As in the case of sculpture, the paintings refer to ritual, magical beliefs and the archetypes rooted in culture. And this is a great value.
 
Anna Bujak Hubert Bujak’s restored images
 
Hubert Bujak’s creative activity consists in drawing from the unconscious, creating images out of visions, dreams, matrices anchored in symbols and archetypes and motifs fixed in culture. His works are based on the strategy of strong sensory impact, therefore the precision of their creation, the “speech” of matter is important. The sensualism of these works result not only from the artist’s skills but primarily from the deep understanding of the tradition and intentional use of symbols. The predominating motifs in Hubert’s work are the images of a man who “survived his world’ and nature, which is not the background of a painting but is equally important as other objects. The man who faced his own brutality, evil, aggression, animal-like behaviour is a creature out of history, independent from social laws and disciplines, confronting himself, embodying Jung’s shadow archetype. This is fully presented in the dramatic and meaningful Head tradesman (2014) or the Drinking (2014), where the protagonist drinks from a human skull. The brutality and straightforwardness of these works do not originate from the area of mythological imagination, but from the archetype. This interest in savageness and primitivism seemingly results from the artist’s nostalgia for the “paradise lost”. In reality this action is aimed at achieving direct expression, a kind of artistic strategy, which shows the set of elements governing the human nature, its unintegrated, hidden side. This is a way to “restore” the images concealed in collective unconscious. The second motif in the artist’s output is nature, which can be called post-civilisation, regenerated in a way enabling to regain the lost mystic connection, the relation between man and nature. Here the nature becomes a specific mental asylum, which gives the sense of relative balance and at the same time is a defence mechanism protecting against man’s self-destructiveness/destructiveness. This is reflected in its ability to reconstruct itself, domination and omnipresent penetration of the post-world created by the artist. The portrayal of the relation between man and nature in the works of Hubert Bujak leads to the disclosure of one of the keynote topics in his creative activity: destructiveness of man understood as a drive for destruction, fragility of the body, susceptibility to injuries, vulnerability, and at the same time the pantheistic certainty about the wisdom of nature. Nature, which annihilates yet brings back to life. In the archetypal Isaac’s Sacrifice (2014), or Heritage (2014) nature shown as sprouts associated with blood vessels suggests life and continuity, whereas Meadow (2014) or the multi-component sculpture Dandelions (2014) have a completely different meaning. In this case nature is a power associated with death, with which one can never win. Another crucial topic of Hubert’s works is obsession with the image. The image which is embedded in the subconscious as on a plate in order to continuously recur. Sometimes these are motifs close to the works of some other artist, which consistently penetrate the ideological layer, like the brutality of Bacon’s characters, depressive nature of Goya’s black paintings, and sometimes the images photographed during World War II. The way Hubert Bujak creates his works may be described with Hanny Segal’s words, who wrote about a literary work, classical tragedy “two factors are essential to the excellence of a tragedy: the expression of the full horror of the depressive phantasy and the achieving of an impression of wholeness and harmony”. Hubert Bujak’s paintings and sculptures meet this criterion; from the chaos of brutality and violence order and harmony arise, which result from the rigours created by the artist, rules of work and composition, formal perfection and distinctness of ideas. Artistic intuition, premonition, intellectual speculation, which he learned from surrealists, play a significant role in Hubert’s work. Hubert’s art illustrates the human condition, is an original artistic look at the search for the truth about the world which surrounds us, an analysis of the aspects of human life, and finally it leads to the discovery of knowledge about ourselves and induces to consider the human nature.

​Kama Wróbel  Natura i człowiek – temat szeroki i od wieków inspirujący artystów. Również dziś angażujący wielu twórców, którzy dostosowując się do nowej rzeczywistości i różnorodności mediów próbują się z nim zmierzyć. Motyw ten absorbuje również Huberta Bujaka – wrocławskiego artystę, który w twórczości swej stara się podejmować zagadnienia związane  z przyrodą, archaicznymi wierzeniami, zakorzenionymi w świadomości symbolami, jak i wątkami metafizycznymi.
Hubert Bujak jest absolwentem wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych i na co dzień zajmuje się malarstwem i rzeźbą. Warto jednak zaznaczyć, że w działaniach tych szczególny nacisk kładzie na akt kreacji, który w dużej mierze – bardziej niż problem czy inspiracja – warunkuje i decyduje o ostatecznym kształcie dzieła. Dlatego też wykonywane przez niego obiekty nie podlegają jednoznacznej klasyfikacji, co jednak nie oznacza, że pozbawione są jednolitej tkanki ideowej. Wręcz przeciwnie – poruszane w nich zagadnienia dotyczą pokrewnych obszarów. A te charakteryzują się specyficzną, rytualną aurą.
Hubert Bujak posługuje się zestawem form nawiązujących do świata roślin  i symboliki metafizycznej, czasem także wanitatywnej, przez co dobrze jest twórczość tę rozpatrywać na wielu poziomach – nie tylko wizualnym czy wrażeniowym, lecz również symbolicznym. Odwołując się bowiem do szerokiej gamy znaczeń, wierzeń i zwyczajów ludów pierwotnych, artysta stara się przekazać nam wiedzę o niejednokrotnie najprostszych kwestiach, które niezależnie od wieku czy epoki dotykają człowieka. Mowa tu zatem o współistnieniu z naturą, o procesie przemian, wegetacji roślin i egzystencji ludzkiej, czy w końcu  o niewzruszonym cyklu życia i przemijaniu. Dlatego też nie powinien zdziwić nas motyw czaszki czy wizerunek człowieka prymitywnego, który jest dla artysty – jak mówi – uosobieniem cienia – tej strony ludzkiej osobowości, która jest przed nami ukryta.
Warto zaznaczyć, że wykonywane przez Huberta Bujaka rzeźby są nietypowe – czasem utrzymane w abstrakcyjnym języku, innym razem w całkowicie figuratywnym, ocierają się także o praktyki konceptualne. Wszystko to sprawia, że nie da się jednoznacznie określić prezentowanego przez artystę stylu – a to świadczy o nieustannym rozwoju i wnikliwie prowadzonym eksperymencie formalnym. Bo jak mówi: W sztuce najważniejszy jest sam moment kreacji, dający poczucie pełnej wolności. I dlatego też w sztuce tej nie odnajdziemy sztywnych reguł czy określonych form, które odgórnie charakteryzowałyby i precyzowały twórczość wrocławskiego artysty. Każda z prac jest bowiem indywidualnym tworem, pośrednio tylko łączącym się z odgórną, poruszaną przez twórcę problematyką.
Twórczość Huberta Bujaka kojarzy się przede wszystkim z rzeźbą. Dobrze jednak pamiętać, że artysta ten zajmuje się również malarstwem. A to, pod względem stylistycznym nawiązuje do estetyki proponowanej w latach 80. XX wieku przez awangardową wówczas szkołę wrocławską. Mowa tu oczywiście o działaniach artystów związanych z nurtem Nowej Ekspresji, którzy posługiwali się charakterystycznym dla neoekspresjonistów zestawem środków formalno-stylistycznych. Dlatego też malarstwo Huberta Bujaka odznacza się ogromnym ładunkiem emocjonalnym, jak i bogatą, ukrytą w symbolach treścią. Styl ten jest dość intrygujący, bowiem artysta odchodząc od typowej konwencji malarskiej – posługując się grubym konturem, silną deformacją, groteską i abstrakcyjnym kolorytem – zbliża się do estetyki rysunkowej. Ponadto nietypowa, ciasna kompozycja sprawia, iż namalowane obiekty wydają się nie mieścić się w przestrzeni obrazowej, przez co w pewien sposób drażnią swoją skalą. Oczywiście jest to zabieg celowy, mający za zadanie podkreślić wymowę poruszanych w obrazach problemów. A te – podobnie, jak w przypadku rzeźby – odnoszą się do rytualnych, magicznych wierzeń, jak i zakorzenionych w kulturze archetypów. I jest to wielka wartość.
 
Anna Bujak Przywrócone obrazy Huberta Bujaka
 
Twórczość Huberta Bujaka opiera się na czerpaniu z rezerwuaru podświadomości, konstruowaniu obrazów z wizji, marzeń sennych, matryc zakotwiczonych w symbolach i archetypach oraz motywach utrwalonych w kulturze. Jego prace opierają się na strategii silnego oddziaływania zmysłowego, stąd ważna jest cechująca je precyzja wykonania, „przemawianie” materii. Sensualizm tych prac wynika nie tylko z dobrze opanowanego warsztatu artysty, ale przede wszystkim z głębokiego zrozumienia tradycji i świadomego posługiwania się symboliką. Wątki, które dominują w twórczości Huberta to obraz człowieka, który „przeżył swój świat” oraz natury, która nie stanowi tła obrazu, lecz jest równorzędna w stosunku do kreowanych postaci. Człowiek, który zmierzył się z bestialstwem, złem, agresją, własnym zezwierzęceniem jest tu istotą poza historią, niezależną od praw i rygorów społecznych, konfrontującą się samą ze sobą, ucieleśniającą jungowski archetyp cienia. W pełni przejawia się to w dramatycznym i niezwykle wymownym Handlarzu głów (2014), czy Pijącym (2014), gdzie główny bohater gasi pragnienie wodą z czaszki ludzkiej. Brutalność i okrutna bezpośredniość tych prac nie pochodzą ze strefy mitologicznej wyobraźni, ale z obszaru archetypu. To zainteresowanie dzikością i prymitywnością pozornie wynika z nostalgii artysty za „rajem utraconym”. W rzeczywistości to działanie ukierunkowane na osiągnięcie bezpośredniej ekspresji, rodzaj strategii artystycznej, która obnaża zespół elementów rządzących naturą człowieczą, jej nie zintegrowaną, ukrytą stronę. Jest to sposób na „przywracanie” obrazów utajonych w nieświadomości zbiorowej. Drugi kluczowy wątek w twórczości artysty to motyw natury, którą nazwać można pocywilizacyjną, zregenerowaną w sposób pozwalający na odzyskanie utraconej mistycznej więzi, relacji człowiek-przyroda. Natura staje się tu specyficznym „psychicznym” azylem, który dając poczucie względnej równowagi, jest jednocześnie mechanizmem obronnym zabezpieczającym przed autodestrukcyjnością/destrukcyjnością człowieka. Wyraża się to w jej możliwości odtwarzania się, dominacji oraz wszechobecnemu przenikaniu wykreowanego przez artystę, post-świata. Obraz relacji człowiek-natura w pracach Huberta Bujaka prowadzi do ujawnienia jednego z przewodnich tematów jego twórczości: destrukcyjności człowieka rozumianej jako pęd do niszczenia, kruchości cielesnej, podatności na urazy, bezbronności, przy jednoczesnym panteistycznym przeświadczeniu o mądrości natury. Natury, która wprawdzie unicestwia, ale też przywraca do życia. W archetypicznej Ofierze Izaaka (2014), lub Dziedzictwie (2014) natura pod postacią pędów kojarzących się z naczyniami krwionośnymi sugeruje życie i kontynuację, natomiast zupełnie inną wymowę ma tytułowa Łąka (2014) lub wieloelementowa kompozycja rzeźbiarska Dmuchawce (2014). W tym przypadku przyroda jest siłą kojarzącą się ze śmiercią, z którą walka skazana jest na niepowodzenie. Innym istotnym tematem prac Huberta jest obsesja obrazu. Obrazu, który utrwala się w podświadomości jak na wrażliwej kliszy, aby nieustępliwie powracać. Czasem są to motywy bliskie dziełom innego artysty, które konsekwentnie przenikają warstwę ideową, tak jak mięsne okrucieństwo postaci Bacona, depresyjność „czarnych obrazów” Goi, czasem obrazy zapamiętane z fotografii z czasów drugiej wojny światowej. Sposób konstruowania prac Huberta Bujaka można określić przywołując słowa Hanny Segal, która pisała o dziele literackim, klasycznej tragedii „dwa czynniki są kluczowe dla doskonałej tragedii: wyrażenie bez zahamowań całego horroru fantazji depresyjnej oraz osiągnięcie wrażenia spójności i harmonii”. Obrazy i rzeźby Huberta Bujaka spełniają to kryterium, z chaosu brutalności i przemocy wyłania się porządek i harmonia, będące świadomością wypracowanych przez artystę rygorów, zasad warsztatu i kompozycji, doskonałości formalnej i wyrazistości idei. W sztuce Huberta ważną funkcję pełni artystyczna intuicja, przeczucie, intelektualna spekulacja, które są lekcją odebraną u surrealistów. Sztuka Huberta wiele mówi o kondycji ludzkiej, jest oryginalnym artystycznym spojrzeniem na poszukiwanie prawdy o świecie, który nas otacza, analizowaniem aspektów ludzkiego istnienia, a w końcu niejednokrotnie prowadzi do odkrycia niewygodnej wiedzy o nas samych, skłaniając do rozważań nad ludzką naturą.

Roger Piaskowski
Hubert Bujak – Nostalgia, Galeria „Ring” w Legnicy, październik 2014. 
Jego wystawa – mimo intencji autora – jest zaprzeczeniem nostalgii rozumianej jako tęsknota nie tylko za ojczyzną, lecz za Edenem. W sprzecznościach wizualnych obecnych na ekspozycji w legnickiej galerii „Ring” widziałbym zdarzenie ze wszech miar oryginalne. Otóż na tle wielu - najczęściej banalnych, żeby nie powiedzieć pretensjonalnych ideowo prezentacji sztuki współczesnej w obrazach i formach przestrzennych Bujaka wyraża się dylemat współczesnego twórcy, który warsztatowy profesjonalizm podporządkowuje eklektycznej ikonosferze.A jednak w przestrzeni ekspozycji, między obrazami olejnymi, o których można powiedzieć, że są przekazem brutalnej, czernią zbudowanej figuratywności podkreślonej kontrastem barw podstawowych o vangoghowskiej fakturze, a ustawionymi na podłodze metalowymi formami jakby pokawałkowanych pni drzew pustych w środku oraz umieszczonymi na długich metalowych tyczkach czaszkami z dziurami jak po kuli, można dostrzec zamysł prowokacji.
Związek czaszek z pokawałkowanymi „pniami drzew” oraz brutalna, agresywna, zdeformowana postać z obrazów są w jakiś przewrotny sposób powiązane. Czy twórcy chodziło o tego rodzaju interdyscyplinarny kontekst? W każdym razie droga do zrozumienia osobowości artysty przez jego dzieło jest - jak wiemy, usiana kolcami. Rodzaj energii jaką wyzwala legnicka wystawa pochodzi raczej z wściekłości strąconego do piekieł anioła niż z beztroskiej imprezy w ogrodzie ziemskich rozkoszy.
Czy wrocławski artysta, pisząc słowo wstępu do swojej wystawy, miał na uwadze przekaz intencjonalny, a może wyraził credo - rodzaj poetyckiego przesłania, zdradził tęsknoty?
W każdym razie wystawa posiada kilka warstw. W zgodzie z autokrytycznym komentarzem Bujaka, znajdujemy „proste formy figuratywne”, lecz już „środowisko człowieka pierwotnego lub prymitywnego” zostało wysublimowane na tyle, że można zarzucić autorowi estetyczne nadużycie. Trudno nie przywoływać cytatów z dzieł i stylistyki sztuki XX wieku, bo to dzieje się nagminnie i wszędzie. Jest prawie pewne, że współczesny artysta żyje w kulcie wybranych mistrzów, że ich cytuje albo wprowadza nawet podświadomie, że czyjeś dzieła żyją w nim, wchodzą do krwiobiegu twórczości bez złych intencji. Kategoria oryginalności nie ma dziś sensu wartościującego, chyba że twórca manipuluje; używa kodów i tropów, aby podkreślić potrzebę anarchii, arogancko poklepując nieuświadomionego odbiorcę.
Nie sądzę, aby Hubert Bujak miał tego rodzaju intencje, ale warto wskazać na rolę ekspresjonizmu niemieckiego, „Guerniki” i „murzyńskich” obrazów Picassa, antyrealizmu „nowych dzikich”, a także niektórych kompozycji rzeźbiarskich Aliny Szapocznikow. Jestem przekonany, że z legnickiej ekspozycji emanuje coś bardziej prymarnego, bliskiego zrozumienia fenomenu aktu twórczego.
Sądzę, że Hubert Bujak (wciąż artysta młody - dyplom na wrocławskiej ASP w 2010 r.) odwołując się do metafizycznych źródeł sztuki, nie uniknie spojrzenia w głąb własnej tradycji i osobistego doświadczenia egzystencjalnego. W ten sposób odniesie się do sprzeczności między ekspresją a intencją, między ideą a faktem plastycznym, między procesem intelektualnym a jego formą zapisu wizualnego.

Autor: Roger Piaskowski, źródło: http://publicystyka.lca.pl/legnica,news,49557,Nostalgia_wedlug_Huberta_Bujaka.html